Zabłocie jest obszarem Krakowa od 1991 wchodzącym w skład Dzielnicy XIII Podgórze.

Położone na prawym brzegu Wisły.  Kształtem przypomina prostokąt, a jego wielkość zbliżona jest do obszaru, który zajmuje krakowskie Stare Miasto zamknięte w obrębie Plant. Przez obszar ten przechodzi trakcja kolejowa, a niektóre pociągi zatrzymują się na stacji PKP Kraków Zabłocie.

Nazwa „Zabłocie” oznacza teren położony „za błotem” i po raz pierwszy pojawiła się w źródłach w 1334 roku w odniesieniu do lasów królewskich „circa Zabloczyc”.

Historia

Okres największego rozwoju tego terenu przypada na przełom XIX i XX wieku, kiedy to powstają zakłady kolejowe i przemysłowe, a Zabłocie staje się terenem przemysłowym.

Wówczas po wschodniej stronie miasta Podgórze poprowadzono główną linię kolejową Galicji, która biegła z Krakowa do stolicy prowincji, rozpoczęto także prace wokół budowy największej austriackiej fortyfikacji – Twierdzy Kraków.

W ostatnich latach XIX powstały zakłady kolejowe, przemysłowe i składnice, funkcjonował dalej port rzeczny, a obszar zabudowy miejskiej ulegał stopniowemu powiększeniu. Nie bez znaczenia dla rozwoju tej części Galicji jest fakt, że gminy prawego brzegu Wisły miały dostęp do surowców i wolną przestrzeń pod nowe inwestycje, a przede wszystkim były zwolnione z płacenia akcyzy.

Choć w 1903 roku Podgórze nawiedziło wielka powódź, nie zatrzymała ona rozwoju tej dzielnicy. Powstały za to nowe, rozbudowane wały przeciwpowodziowe. Rozwój wielkiego przemysłu na Zabłociu rozpoczął się jednak dopiero na przełomie XIX i XX wieku, kiedy dzielnica została odgrodzone od Wisły solidnym wałem przeciwpowodziowym.

Przed wybuchem I wojny światowej rozpoczęto prace nad czwartą w tym rejonie stacją kolejową Podgórze – Wisła (istnieją już Podgórze – Płaszów, Podgórze – Miasto i Podgórze – Bonarka), która została otwarta w 1911 roku jako stacja towarowa obsługująca pobliskie firmy transportowe i Twierdzę Kraków. W 1915 Zabłocie, wraz z Podgórzem, zostało przyłączone do miasta Krakowa.

W wyniku rozwoju Zabłocia jako dzielnicy przemysłowej, w I połowie XX wieku powstały:

• Fabryka Siatek, Mebli, Konstrukcji Żelaznych i Wyrobów Ornamentalnych Kutych Józefa Goreckiego (1890),
• Przemysł Towarów Żelaznych Lazara Korngolda (1897),
• Zakłady Cynkownicze „Polcynk” (1925),
• Fabryka mydła Czesława Śmiechowskiego (1913),
• Zakład przemysłu spirytusowego „Wódki Krakowskie” (1919) – później Fabryka Wyrobów Spirytusowych „Krakus”,
• Małopolska Fabryka Naczyń Emaliowanych i Wyrobów Blaszanych „Rekord” (1930) – późniejsza Fabryka Schindlera,
• Krakowska huta szkła „Wawel” (1930),
• Fabryka Skrzyń Władysława Jankowskiego ( ok. 1920)
• Fabryka Zapałek „Znicz” (1922),
• Fabryka Wyrobów Metalowych i Mechanizmów do Parasoli „Superior” (ok.1930)

W latach 1939-1945 Zabłocie stanowiło miejsce lokalizacji magazynów sprzętu lotniczego i łączności służących jednostce lotniczej III Rzeszy. W zakładach przemysłowych wykorzystywano pracę niewolniczą: od 1942 roku doprowadzano tam grupy robotników z podgórskiego getta, a po jego likwidacji, z obozu płaszowskiego.

Więźniowie powstałego w maju 1943 roku podobozu obozu Płaszów pracowali w Fabryce Skrzyń Ernesta Kühnpasta, Fabryce Chłodnic i Części Samolotowych Kurta Hodermana (NKF), Przedsiębiorstwie Budowy Baraków Józefa Chmielewskiego i Niemieckiej Fabryce Naczyń Emaliowanych Oskara Schindlera „Emalia”.

Istotnym miejscem wydarzeń czasu wojny jest plac Bohaterów Getta (wcześniej Mały Rynek i plac Zgody), który był miejscem wysiedleń krakowskich Żydów, wysyłanych stąd do obozów zagłady.

Po II wojnie światowej następuje dalsza industrializacja obszaru Zabłocia, w 1946 roku powstały tu m.in. zakłady elektroniczne Telpod-Unitra (później Telpod S.A.), które działają nieprzerwanie do 2002 roku. Utworzone jako zaplecze Polskiego Radia, stały się jednym z największych kompleksów przemysłowych w czasach PRL-u.

Od 1950 działała na Zabłociu fabryka kosmetyków „Miraculum”. Powstała w 1926 roku, to jedna z najstarszych fabryk krakowskich funkcjonujących po dzień dzisiejszy. W 1952 roku zbudowany został most na Wiśle w Łęgu, który usprawnił komunikację Zabłocia z powstającą w tamtym czasie Nową Hutą.

W 1989 roku wiele firm państwowych działających na terenie Zabłocia zostało zamkniętych, co prowadzi do stagnacji całej okolicy. Po 1989, wraz z likwidacją wielu przedsiębiorstw państwowych, okolica podupada.

Czasy współczesne

W grudniu 2005 roku przebudowany został Plac Bohaterów Getta.

Na placu zainstalowano pomnik ofiar krakowskiego getta, na który składa się 33 rzeźb krzeseł z metalu oraz ich 37 mniejszych kopii. Autorzy pomnika odnieśli się do wspomnień Tadeusza Pankiewicza, właściciela Apteka pod Orłem. Pankiewicz, nieżydowski właściciel jedynej w krakowskim getcie apteki, pisał o składowanych na tym placu meblach, które wynoszono z mieszkań po likwidacji getta i wywózce jego więźniów do obozów koncentracyjnych.

Od 1983 roku w dawnym lokalu apteki funkcjonuje muzeum (od 2003 roku jest ono częścią Muzeum Historycznego Miasta Krakowa).

W 2005 roku Gmina Miejska Kraków wykupiła niegdysiejszą fabrykę „Emalia” należącą w czasie wojny do Oskara Schindlera, która stała się częścią Muzeum Historycznego Miasta Krakowa.

W czerwcu 2010 roku otwarto tu wystawę „Kraków – czas okupacji 1939-1945”, która otrzymała nagrodę za najlepszą wystawę historyczną w Polsce w konkursie „Sybilla 2010”. Miesięcznie odwiedza ją 15-20 tys. turystów z całego świata.

Przy fabryce „Emalia”, przy ul. Lipowej 4, w maju 2011 otwarto Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie.

Budynek Muzeum połączył sześć istniejących już na terenie dawnej Fabryki Schindlera obiektów, jest obiektem autorstwa architekta Claudio Nardiego.

Muzeum skupia się przede wszystkim na ekspozycji artystów ostatnich dwóch dziesięcioleci, gości wiele międzynarodowych wystaw, posiada własną bibliotekę i księgarnię, inicjuje szereg przedsięwzięć o charakterze edukacyjnym i kulturalnym.

Na terenie Zabłocia można również napotkać efekty działań artystów w ramach ArtBoom Tauron Festiwal. Po pierwszej edycji festiwalu zostało dzieło Mirosława Bałki pt. AUSCHWITZWIELICZKA – betonowy korytarz usytuowany przy stacji PKP Kraków – Zabłocie, będący krytyczną refleksją na temat schematycznego zwiedzania okolic Krakowa, rozumianego jako sekwencja wycieczek do obozu Auschwitz oraz Kopalni soli „Wieliczka”. W ramach akcji artystycznych w Krakowie na Zabłociu powstało również kilka murali.

Jesienią 2014 roku została otwarta nowa siedziba „Cricoteki” i Muzeum Tadeusza Kantora na ul. Nadwiślańskiej, która wg projektu stanowić ma także nowoczesne centrum wystawiennicze i teatralno-konferencyjne, a także ośrodek dokumentacji historii teatru i sztuki wizualnej. Przy nim powstanie również czytelnia, biblioteka i księgarnia.

W planach jest utworzenie Forum Literatury w budynku dawnego magazynu solnego przy ul. Na Zjeździe 8. Projekt Forum Literatury zakłada stworzenie wielofunkcyjnego obiektu podkreślającego atuty Krakowa i Małopolski związane z rozwojem literatury i nauki. Koncepcja odnosi się tez do nadanego Krakowowi tytułu Miasta Literatury UNESCO.

Źródła:

http://www.mocak.pl/

http://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna

http://www.news.cricoteka.pl/?lang=pl